قازاق عالیمی: علی‌خان بؤکئی‌خان

علی‌خان بؤکئی‌خان(قازاخ. Әлихан Бөкейхан؛ 1866، توکارون ناحیه‌سی، قارقارالی قزاسی، سِمیپالاتینسک ویلایتی، روسیه‌ ایمپراتورلوغو — 27 سپتامبر 1937، موسکو، شوروی) — قازاخ ایجتیماعی خادیمی، موعلیمی، ژورنالیستی، اتنوقرافی. 

یاشامی

  قایناق‌لار اونون نسلی‌نین چنگیز خانین نوه‌سیجوچی خانا باغلی اولدوغونو یازیرلار. بؤکئی خانین نسلیندن‌دیر.[۱]. اونون دوغوم تاریخی 1866-جی ایل، 1869-جی ایل، 1870-جی ایل کیمی گؤستریلیر. روسیه ایمپراتورلوغونون اینضیباطی اراضی بؤلگولرینه گؤره علی‌خان نورمحمداوغلو بؤکئی‌خان سِمئی ویلایتی قارقارالی قزاسی‌نین توقیراوین ناحیه‌سینده دوغولموشدور. 

........


آچار سؤزلر: تورک دونیاسی, تاریخ, قازاق, کولتور
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین یکشنبه ۱۴۰۰/۰۷/۱۱ |

بؤیوک چؤلون یئددی اؤزللیگی

نورسولطان نظربایئو تورک تاریخیندن یازدی:

"قازاخیستان بوتون تورک خالقلاری‌نین مقدس آتا یوردودور"

 هر شئیین اؤلچوسو مکان، هر حادثه‌‌نین اؤلچوسو زامان‌دیر. مکان ایله زاما‌نین کسیشدیگییئرده میلّی تاریخ باشلاییر. بو عادی بیر فیکیر دئییلدیر.

  آلمانلار، ایتالیانلار و یا هیندیستان‌لیلارین کئچمیشینه نظر سالساق، حاقلی اولاراق اونلارین مین ایللری احاطه ائد‌ن تاریخلرینده‌کی بؤیوک اوغورلاری ایله یاشادیقلاری یئر آراسیندا باغلیلیغا عایید سواللار میدانا گلیر. طبیعی کی، قدیم روما ایندیکی ایتالییا دئییل، آنجاق ایتالیانلار اؤزلری‌نین تاریخی کؤکلری ایله اؤیونورلر. قدیم قوتلار دا بیره بیر ایندیکی آلمانلار دئییل، آنجاق اونلار دا آلمانییا‌نین تاریخی ارثی‌نین بیر پارچاسی‌دیر. زنگین ائتنیک مدنییّته صاحب قدیم هیندیستان و ایندیکی هیندلیلری تاریخین فاصیله‌سیز آخیشیندا اینکیشافینی سوردور‌ن اؤزونه‌مخوصوص بیر سیویلیزاسییا اولاراق گؤرمک مومکون‌دور.

بو، تاریخه دوزگون یاناشما اولماقلا برابر، کؤکلریمیزی تانیماغا، میلّی تاریخیمیزی دریندن آراشدیراراق آچیلمامیش دویونلرینی ایشیقلاندیرماغا ایمکان وئرر.

قازاخیستان تاریخی ده آیری-آیری حیصّه‌لر حالیندا دئییل، موعاصیر عئلمی مئتودلارلا بیر بوتون اولاراق دوشونولمه‌لیدیر. بونون اوچون کونکرئت مودّعالاریمیز دا مؤوجوددور.

بیرینجیسی، اؤنمینه آز سونرا توخوناجاغیمیز ایلک دؤولته بنزه‌ر قوروملارین، پروتودؤولتلرین بؤیوک بیر قیسمی بوگونکو قازاخیستان اراضیسینده یارادیلیب و اونلار قازاخ میلّتی‌نین ائتنیک کؤکلری‌نین اساس عونصورلرینی فورمالاشدیرمیشدیر.


آچار سؤزلر: تورک دونیاسی, تورک, قازاق, قازاقستان
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین دوشنبه ۱۳۹۷/۱۱/۰۱ |

اورتاق اونسییّت (تورکجه) دیلینه گئدیلن یولدا جیدّی آددیم

قازاخيستان پرئزيدئنتي نورسولطان نازاربايئو لاتين اليفباسي اساسيندا قازاخيستان اليفباسي‌نين واحيد استاندارتي‌نين حاضيرلانماسي ايله باغلي سرانجام ايمضالاييب.

      صنعت.آز-ين خبرينه گؤره، بو باره‌ده قازاخيستانين دؤولت قزئتي اولان "ائگئمئن قازاقستان" قزئتينده معلومات يئر آليب. سرانجاما اساسن 2017-جي ايلين سونونا کيمي لاتين قرافيکي ايله واحيد قازاخيستان اليفباسي استاندارتي حاضيرلانماليدير. ن. نازاربايئو يئني اليفبانين اؤيره‌نيلمه‌سي اوزره موتخصيصلرين 2018-جي ايلدن ايشه باشلاماسي و اورتا تحصيل موسسيسه‌لري اوچون يئني اليفبا ايله درسليکلرين حاضيرلانماسي باره‌ده ده گؤستريش وئريب. پرئزيدئنت بيلديريب کي، 2025-جي ايلده قازاخيستان آرتيق سندلشمه‌ني، دؤوري نشرلري و درسليکلري لاتين اليفباسي ايله چيخارماليدير.

 خاطيرلاداق کي، 1929-1940-جي ايللرده قازاخيستان لاتين اليفباسيندان ايستيفاده ائديب.


آچار سؤزلر: قازاق, قازاقستان, تورک دونیاسی, الیفبا
يازان : عباس ائلچین یکشنبه ۱۳۹۶/۰۱/۲۷ |

قازاخ تورکلرینده نووروز بایرامی

پروفسور دوکتور نیظامی تاغی‌سوی

       قازاخ ائتنيک-میلّی دوشونجه‌سينده «ناوريز مئيرامي" - نووروز عادت-عنعنه لري خوصوصي يئر توتور .

معلوم اولدوغو کيمي، آرتيق بير نئچه ايلدير کي، نووروز آذربايجانين تأکيدي ايله يونئسکو خطي ايله تورکلرين غئيري-مادّي مدني ايرثي کيمي رسمي شکيلده سيياهييا سالينماقلا بايرام ائديلمکده‌دير. نووروز ايلک نؤوبه‌ده باهارين گليشيني سيمووليزه ائدن بير تؤرندير. عئيني زاماندا، نووروز تورکلرين جينلرله آپارديقلاري اوزون موحاريبه‌لردن سونرا يئنيدن تورانا قوووشماسي بايراميدير.


آچار سؤزلر: قازاق, نووروز بایرامی, تورک دونیاسی
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین جمعه ۱۳۹۵/۱۲/۱۳ |

قازاق ناغیلی

کئچل اوغلان

Tazşa Bala (Qazaqşa)

کؤچورن:عباس ائلچین

  اسکیده بیر قوجا، قاری وار ایمیش. اونلارین اوچ بالاسی، بئش کئچیسی وار ایمیش. بیر گون بؤیوک بالاسی باشقا یئرده فایدالی ایش اؤیرنمک ایسته‌ییب، اؤز پایینا دوشن کئچینی کسیب، اتیندن قاری ایله قوجایا بیر پارچا بئله وئرمه‌دن چؤنوب گئتمیشدی.

     گلیرکن بیر هونرلی زنگینه توش گلمیش. هونر اؤیرنمک اوچون او زنگینه نؤکر اولموش. او هونرچی زنگین چوخ آجیماسیز بیر آدام ایمیش، او نؤکر ایگیدی بیر صاندیغا سالیب، آجلیقدان اؤلدورموشدو. ائوینده قالان اورتانجی بالاسی دا هونر اؤیرنمک ایسته‌ییب، او دا آغا قارداشی‌نین گئتدیگی یول ایله گئدیب، هونرچی زنگینه نؤکر اولموش. هونرچی زنگین اونودا آجلیقدان اؤلدورموشدو. اوچونجو اوغلو کئچل اوغلان او دا آغا قارداشلاری کیمی اؤز پایینا دوشن کئچیسین کسیب، یاری اتین آتا-آناسینا وئریب، اونلاردان روخصت آلیب، چیخیب گئتمیشدی.


آچار سؤزلر: قازاق, ناغیل, کئچل اوغلان, کل اوغلان
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین دوشنبه ۱۳۹۵/۰۷/۱۲ |


Tazşa Bala

کئچل اوغلان (تورکجه)

Lazzat Urakova

 

     Ertede bir şal men kempir bolıptı. Olardıñ üş balası, bes eşkisi bar eken. Bir küni ülken balası basqa jerden payda käsip qıluwğa talap etip, özine tiygen eşkisin soyıp alıp, etinen kempir men şalğa bir tüyir de bermesten arqalap ketipti.

     Kele jatıp bir önerşi baydikine kezigipti. Bul bayğa öner üyrenüwge jaldanıptı. Önerşi bay öte qattı jawız adam eken, ol jaldanğan jigitti bir sandıqqa salıp qoyıp, aştan öltiripti. Üyinde qalğan ortanşı balası bul da öner üyrenbekke talap etip, ol da ağasınıñ ketken jolımen ketip, önerşi bayğa kelip jaldanıptı. Önerşi bay onı da aştan öltiripti. Üşinşi ulı Tazşa bala o da ağalarınday özine tiygen enşi eşkisin soyıp alıp, jartı etin äke-şeşesine berip, olardan ruqsat alıp, jürip ketipti.


آچار سؤزلر: قازاق, قازاقجا, ناغیل, کئچل اوغلان
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین دوشنبه ۱۳۹۵/۰۷/۱۲ |

Twğan Jer, Otan Twralı

 Qazaq Maqaldar Men Mätelderi

ائل، یورد حاققیندا قازاق آتالار سؤزلری

کؤچورن: عباس ائلچین

 

Twğan jerge twıñ tik

دوغولدوغون یئره توغونو/بایراغینی تیک

***

Er elinde, Gül jerinde

ار/ایگید ائلینده، گول یئرینده

***

Kisi elinde sultan bolğanşa, Öz eliñde ultan bol

یاد ائلینده سولطان اولونجا، اؤز ائلینده اولتان (باشماق ایچینه قویولان کئچه) اول

***

Esiñ barda el tap

اوُسون/عاغیلین واردا ائلینی تاپ

***

At aynalıp qazığın tabar, Er aynalıp elin tabar

آت دؤنوب پایاسینی/قازیغینی تاپار، ار/ایگید دؤنوب ائلینی تاپار

***

Pelen jerde payda bar, Öz jeriñdey qayda bar

فیلان یئرده فایدا وار، اؤز یئرین کیمی هارادا وار؟

***

Twğan jerdey jer bolmas, Twğan eldey el bolmas


آچار سؤزلر: آتالار سؤزو, قازاق مقال‌لاری, قازاقجا, قازاق
آردينی اوخويون | ardını oxuyun
يازان : عباس ائلچین جمعه ۱۳۹۵/۰۶/۰۵ |